Bilgilendirme-Yönlendirme-İletişim Kusurlarımız
18 Ocak Cuma günlü Cumhuriyet gazetesinde “60 Ülkeden 75 Nazım Karikatürü Ankara’da” başlıklı bir haber yayınlanıyor. Yazının devamında 23’üne değin süreceği belirtilen sergiyi görmeye niyetleniyorum. Haberde serginin açılacağı yerin adı anılmakla birlikte adresi ve ziyarete açık olduğu saatler yer almıyor. Sergi ortaklarından Mimarlar Odası Ankara Şubesi’ne adres sorduğumda, mekanın caddesini öğrenebiliyor, sokağını ve kapı no.sunu öğrenemiyorum. Sergiyi kaçırmamakta kararlıyım. Hamamönü Meydanı’ndaki soruşturmalarım sonucunda 22 Ocak günü saat 11.15’de İnci Sokak-14 numaradaki Nazım Hikmet & A.C.Puşkin Sanat Merkezi’nin “kapalı kapıları”nın önüne geliyorum. Zil ve kapı tokmaklarıyla sesimi duyuramıyorum. Bu kez yardımıma gelen 12 numaralı komşu evin sahibi Yahya Güneş, bildiği telefonla merkez ilgililerine ulaşıyor, uzaklardan geldiğimizi anlatınca yöneticiler geliyor ve kapıyı açıyorlar. 11.45’de binaya girebiliyoruz. Türk-Rus Dostluk Cemiyeti Başkanı sayın Erol Uğurlu ve Merkez Koordinatörü sayın Nevruz Erken’le böylece tanışmış oluyoruz. Yakından ilgileniyor, bilgilendiriyorlar. Onlardan öğreniyoruz ki, sergi ay sonuna kadar Pazartesi dışındaki günlerin 13.00-17.00 saatleri arasında açık kalacak ve de serginin herhangi bir tanıtmalığı ya da kataloğu yok. Adres eksikliğinin yanı sıra bunların hiçbiri gazete haberinde yer almamış.
Tüm bunları benim gibi cep telefonu kullanmayanların, nasıl derin bir bilgilenme eksikliği(!) ile karşı karşıya kaldıklarını, ama aynı zamanda bilgilendirme kanallarının da nasıl bir zaaf içinde bulunduklarını vurgulamak için yazıyorum.
NAZIM HİKMET & A. C. PUŞKİN SANAT MERKEZİ
Kısa ömürlü büyük Rus şairi Aleksandr Sergeyeviç Puşkin(1799-1937)’in adını taşıyan merkez, giriş merdivenlerinin duvarına iliştirilen tabeladaki bilgilere göre; 2010-2016 yılları arasında yapılan bir restorasyonla İshak Ağa Konağı'ndan (Helvacıoğlu Konağı) dönüştürülmüş. Aynı tabelada “Bu bina Kurtuluş Savaşı sırasında(1920-1924) Sakarya Meydan Muharebeleri süresince yaralı askerlerin tıbbi tedavilerine ev sahipliği yapmıştır. Tedavi altına alınan yaralılara SSCB’li hemşire ve doktorlar da tedavilerinde yardımcı olmuşlardır.” açıklaması da yer alıyor. 1920-1924 arasında Rus Hastanesi olarak da anılan ve 300 yıllık olduğu ifade edilen bu bina 1927 sonrasında konut olarak kullanılmış. 2010 yılından itibaren Türk-Rus Dostluk Cemiyeti Vakfı’nca, St. Petersburg’daki Yusupov Sarayı’nın kopyası olarak restore ettirilip, Ocak 2016’da “Nazım Hikmet-Puşkin/Şiirden Renklere” etkinliğiyle açılışı yapılmış.
Bu bina Ocak ayının sonuna değin; TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi, Karikatürcüler Derneği, Rusya Federasyonu Ankara Büyükelçiliği, Türk-Rus Proje Geliştirme Derneği işbirliğiyle 15 Ocak günü açılan Nazım Hikmet Karikatürleri Sergisi’ne ev sahipliği ediyor. Sergide Nazım’ı çeşitli görünüşleri ve özellikleriyle betimleyen, 60 ülkeden 75 karikatür yer alıyor.
Özellikle üst katındaki salonu ve bu salona açılan odalarıyla hayli etkileyici bir onarım geçirmiş olan bina, tüm odalarına yayılan Nazım karikatürleriyle daha bir anlam kazanıyor (Ancak salon ve oda duvarlarının tavana birleşen üst kesimlerine yaptırılan basit duvar resimlerinin evin havasına hiç yakışmadığını belirtmemde yarar var).
VAKFIN DİĞER İKİ EVİ
Merkezin 50 metre kadar berisinde St.Petersburg Meydanı’na açılan İnci ve Kadınkızı sokaklarının köşesinde birbirine bitişik iki vakıf binası daha var. Henüz gezemediğim (Karikatür Sergisi kapanmadan 29 Ocak’ta bir kez daha görmeyi, aynı gün bu iki binayı da gezmeyi tasarlıyorum) bu binaların köşede olan ilki La Galleria Sanat Merkezi (Aynı zamanda Hacı Mehmet Özgün Konağı, 18. Y.Y., La Galeria Union of Arts, Hamamarkası Kültür ve Sanat Merkezi adlarını da taşıyor).
Rus Arşivleri’nden örneklenmiş Kurtuluş Savaşı fotoğraflarının bulunduğu söylenen bitişikteki ikinci ev Ankara Türk-Rus Dostluk Evi. Bu ev 19 Aralık 2016’da bir sergi açılışı sırasında öldürülen Rusya Federasyonu Ankara Büyükelçisi Andrey Karlov tarafından 12 Aralık 2014’te açılmış. Binanın duvarındaki tabelaya göre bu evde “1927 yılına kadar Rusya Federatif Sosyalist Cumhuriyeti’nin, sonra da Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği’nin diplomatik temsilciliği faaliyet göstermiş”. Bu ibarenin altında, temsilciliği o zaman yöneten 7 diplomatın adları sıralanıyor. Adı bu kişilerin arasında yer alan S.İ.Aralov ( Semyon İvanoviç Aralov, 1880-1969) dikkatimi çekiyor. Ocak 1922-Nisan 1923 arasında Ankara’da bulunan S.İ.Aralov, Hasan Ali Ediz tarafından çevirisi yapılan “Bir Sovyet Diplomatın Türkiye Hatıraları” adlı kitabında elçiliğin yerini, “Bizim elçilik şehrin merkezinde, iki arabanın yan yana geçemeyeceği kadar dar bir sokakta, iki katlı, küçük, ahşap bir evde idi. Sokağımız yüksek minareli bir cami ile son buluyordu” şeklinde tarif ediyor. Gerçi bu tarif günümüzdeki binayı ve yerini andırıyor, ama Ankara’nın birçok yerinde gördüğümüz “aslına aykırı restorasyonlar-rekonstrüksiyonlar-restitüsyonlar-dejenerasyonlar” sonrasında birçok binanın ve sokağın aksları değiştirildiği-kaydırıldığı-yokedildiği için bu binanı o bina olup olmadığını saptayamıyor, işin bu kısmını uzman kişi olan tarihçilere-kent plancılarına-mimarlara bırakıyorum.
Aşağıya en iyi açılımını yazacağım adresteki bu karikatür sergisini kapanmadan görün derim. Sergi öncesinde ise ya Dörtyol’da yeni yerine taşınan Kukla Kebap'ta (1958), ya da Cemal Gürsel Caddesi 62 no.daki Kebap 9’da (1980, öncesi 1963) pidelenip-kebaplanmakta yarar var.
SAVAŞ SÖNMEZ
25 Ocak 2019
Nazım Hikmet&A.C.Puşkin Sanat Merkezi
St. Petersburg Meydanı
Talatpaşa Bulvarı İnci Sokak No : 14
Hamamarkası – HAMAMÖNÜ