Doğa, sanat ve müziğin içiçe olduğu nadir bir gece yaşadık Odeon'da. Anıtsal piyanist İdil Biret,nedense, açıldığından bu yana ilk kez Bilkent Odeon programına alınmıştı. 8 Haziran 2018 gecesi İdil Biret'i bülbül ve diğer ötücü kuşlarla, Işın Metin yönetimindeki BSO eşliğinde Rahmaninov'un 2. Piyano Konçertosu'nu seslendirirken dinledik.
Odeon'daki yerimizden gözümüzle göremediğimiz ötücü kuşlar da, sanki Işın Metin'in bagedini izleyip, İdil Biret'in tınılarını dinliyor, o minik hançerelerinden inanılmaz güzellikteki ötüşleriyle esere renk katıyorlardı. Hele ağır ikinci bölümde iyice coştular. Bilmem Yalçın Tuğsavul'un kaydına girmeyi de başarabildiler mi?
76 yaşına karşın bir genç erkek piyanist gücünde ve enerjisindeki İdil Biret, mavi giysisi içinde, son yıllardaki orkestra konserlerinde olduğu gibi, konserin ikinci yarısında sahneye çıktı. Bir klasik müzik konserinde ilk kez yaş ortalaması hayli dengeli bir dinleyici vardı. Gençler çoğunluktaydı diyebilirim rahatlıkla. Herhalde henüz bedava kek ve çay servisi yapılan “kıraathane”ler açılmadığı için klasik müzik konserine gelmeyi tercih etmişlerdi!
Biret'in Ruslar tarafından takdir bulan özüne bağlı Rahmaninov yorumlarından birini dinledik. Odeon kalktı kalktı oturdu, dinleyiciden müthiş bir tezahürat geldi. İdil Biret selam için yeniden sahneye döndüğünde, yüzünde herzamankinden daha anlamlı bir gülümseme, hâttâ bir gülüş vardı. Son yıllarda bu denli geniş gülümsediğine hiç tanıklık etmemiştim. Her zaman ki ağırbaşlı selam ritüelinden sıyrılsa, herhalde o da ellerini havaya kaldırıp dinleyiciye sallayacaktı. Belli ki, atmosferden o da memnun kalmıştı.
Tezahüratın devamlığı karşısında ilk bis olarak Brahms'tan bir Macar Dansı seslendirdi. İkinci bis olarak Kreisler'in bir valsine Rahmaninov'un yaptığı piyano düzenlemesini çaldı. Tezahürat dinmeyince bu kez, çok farklı bir eser olarak, son aylarını kayıtlarıyla geçirdiği Debussy'nin bir etüdünü seslendirdi. Bu bisleri BSO'nun müdürü Aydın Mecid ile şef Işın Metin kulis kapısı yanında ayakta dinleyip alkışladılar ve İdil Biret'i kulise her yönelişinde karşılayıp “devam” anlamına geldiğini düşündüğüm konuşmalarla, dinleyiciden yükselen “Voavv” nidaları arasında sahne önüne yönelmesini özendirdiler.
.jpg)
Gene de belli olmaz ama, bu İdil Biret'in Bilkent'le “son konseri” imiş. Bunu İdil'in eşi değerli adaşım, dostum Şefik Büyükyüksel Odeon'daki buluşmamızda söyledi, “Orkestrada bu yönetim anlayışı devam ettiği sürece İdil Bilkent'le çalmayacak” dedi. Nitekim İdil Biret 2018-19 Sezon Programı'nda yer almıyor. Nedenini de, BSO'nun Müzik Yönetmeni Klarnet Grup Şefi Nusret İspir üç hafta kadar önce bir telefon görüşmemizde açıklamış, Şefik Büyükyüksel'in İdil'in konserin ikinci yarısında çalmasını istediğini, kendilerinin de bunu “ilke olarak” kabul etmediklerini söylemişti. Belki başka nedenler de vardır ama benim bildiğim sadece bu kadar.
İdil'in ikinci yarıda çaldığı BSO'nun Odeon konserine dönecek olursak, BSO'nun önceki Sanat Direktörü ve Daimi Şefi Işın Metin, önce tüm orkestrayı selama kaldırdıktan sonra, alkışlara yanıt olarak tekrar sahneye yöneldiğinde Rahmaninov konçertodaki parlak soloları nedeniyle önce şimdiki Müzik Yönetmeni klarnetçi Nusret İspir'i, ardından tüm üflemeli grupları selama kaldırarak dinleyici alkışlarının onlara yönelmesini sağladı. Bu konserde başkemancı Ellen Jewett 'di, o da İdil Biret'i hararetle tebrik etti.
ROMEO JÜLİET'E SİNEMATOGRAFİK SESLENDİRME
Gelelim konserin ilk yarısına. Prokofiev'in, Şekspir'in değişik biçimlerde kullanıla kullanıla tüketilemeyen büyük aşk öyküsü Rome Jüliet için bestelediği bale müziğini seçmişti şef Metin... Hayli özendiğini, tonmayster Yalçın Tuğsavul'un günler süren hazırlık çalışmasından biliyorum. Romeo Jüliet balesini, balenin özgün müziğiyle sinema filmi olarak Bolşoy dansçılarıyla işleyen yanılmıyorsam üç ayrı film vardır. Bunlardan biri, Odeon sahnesinin iki yanına kurulan dev ekranlara yansıtılıyordu. Ama seslendirilen balenin özgün müziği değil de, Prokofiev'in orkestralar için yaptığı 6 bölümlük süit olduğu için, perdedeki görüntü ile müzik arasında uyum sorunu yaşandı. Dinleyicinin her arada alkışlamasını fırsata çeviren Işın Metin, özellikle ikinci bölümün başında müziği başlatmak için perdedeki görüntüde yerinin gelmesini bekledi ve diğer bölümlerde de aynı çabayı gösterdi. Önümüzdeki sezonda BSO'da Işın Metin'e de verilmiş bir konser görünmüyor. Ama daha 2019 Odeon konserleri açıklanmış değil, belki orada programa alınır.
***
İdil Biret'in Rahmaninov konçerto ve üç bis parçasından sonra Odeon'dan ayrılırken, ötücü kuş seslerinin kesilmiş olması dikkatimi çekti. Demek ki doğa da müzikle birlikte canlılığını kanıtlamış, sonrasında kuşlar âdeta konserin bittiğine üzülmüşcesine suskunluğa bürünmüştü.
Konseri, İnönü Vakfı Başkanı, 2. Cumhurbaşkanımız İsmet İnönü'nün kızı Özden İnönü Toker'le aynı sıralarda izledik. Konserin sonunda Şefik Büyükyüksel, “Tüm bunlar babanızın sayesinde” diye seslenince, çevredeki öteki dinleyicilerden duyanlar Özden hanıma küçük bir sevgi gösterisinde bulundular.
Bu yaz sezonu Odeon'da dinlediğim ilk konserdi bu. İdil Biret konserinin 10 gün öncesine Fazıl Say'ın Odeon ve BSO'yu kendi organizasyon şirketi adına kiralayarak düzenlediği konsere, aynı gece önemli bir görevim olduğu için gelememiştim. Odeon'da bu sezonun son konseri, 23 Haziran'da seçimin “arife gecesi”nde Astana Devlet Akademik Filarmoni Oda Korosu (Kazakistan) ile Carmina Burana...
Bakalım Carl Orff'un davulları kimin için çalıyor olacak?
ŞEFİK KAHRAMANKAPTAN
9 Haziran 2018
Fotoğraflar: Şefik Kahramankaptan
