Ha bugün, ha yarın derken, neredeyse birbuçuk yıldır beklenen oldu ve Güzel Sanatlar Genel Müdürü tanburî-neyzen, mikrobiyolog Dr. Murat Salim Tokaç (d.1969) Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle, anlamlı bir günde, 1 Mayıs 2021'de görevinden alındı. Yani, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy'un 28 Nisan 2021 günü, Genel Müdür, devlet orkestraları müdürleri ve şefleri ile yaptığı “fırça toplantısı”ndan üç gün sonra Genel Müdür Tokaç, Resmî Gazete'de görevden alındığına dair kararnameyi okudu.
“Fırça toplantısı”nda, Bakan, muhataplarını sıkı biçimde fırçalamış. Temel konu, pandemi döneminde özel orkestralar iyi-kötü, az-çok gruplar toplayarak koşullara uygun konserler yapıp bunları internet üzerinden yayımlarken, devlet orkestraları ve güzel sanatlara bağlı toplulukların oturmasıymış. Bakan Bey, “14 aydır ne yapıyorsunuz Genel Müdür?” diye sormuş.
Ne istediyseniz verdik, özeller kendini gösterirken sizler niye kayıt, çekim, etkinlik yapmıyorsunuz diye köpürmüş.
Peki Tokaç neden görevden alındı?
Anadolu deyimleri yerinde kullanıldığında konuyu çok güzel tanımlar. Çünkü “Kırdığı ceviz bini aştı”...
Peki yeni mi farkına varıldı? Bizler uzun süredir farkındayken ve çeşitli defalar uyarılarımızı yapmışken, durumun yeni farkına varıldığını hiç sanmıyorum. Bakan Bey kendi kendine, Sevinç Erbulak'ın kitabının adındaki gibi “Niçin Geç Kaldım?” diye sormalıdır.
Tokaç'ın görevden alınmasına giden yolun taşlarını döşeyen hataları, yanlışları nelerdir?
Önceliği GSGM'ne bağlı tek sesli geleneksel müzik gruplarına vermiş, çok sesli müzik kurumlarını yani devlet orkestraları ile Devlet Çoksesli Korosu'nu âdeta bir cendereye sokmuştur.
Devlet Orkestralarının tâbi olduğu CSO Kuruluş Yasası ve yönetmeliğini dikkate almayarak sürekli bunlara aykırı uygulamalar yapmaya orkestra yönetimlerini zorlamıştır.
Orkestraların bütçelerini kullanmaları için kendilerine vermeyerek elinde tutmuş, gıdım gıdım ve keyfine göre kullandırmıştır.
Bildirimlerin çoğunu yazılı yapmak yerine sözlü olarak iletmiş, orkestra yönetimlerini bu sözlü bildirimlere uymaya zorlamıştır.
4/B Sözleşmeli kadroların çıkarılışı sürecinde, Maliye Bakanlığı'nın davetine icabet etmemiş, toplantıda GSGM temsil edilememiş ve talepler Maliye'ye bu nedenle iletilmemiştir. Bunun üzerine Maliye, GSGM'ne toplamda 50'si teknik personel olmak üzere toplam 450 adet 4/B Sözleşmeli kadroyu re'sen tahsis etmek zorunda kalmıştır. Tokaç, bunlardan 300'ünü geleneksel koro ve topluluklar için kullanmış, devlet orkestralarına luthiye, akordör, notist gibi kadrolardan hiçbiri gönderilmemiştir. 4/B uygulamasını arapsaçına çevirmiş, Bakanlık aleyhinde pek çok dava açılmasına sebep olmuştur.
Orkestraların etkinliklerinde, özellikle de kendisinin katıldığı konserlerde mevcut imkanların kullanılması yerine onları kendi gösterdiği firmalardan hizmet almaya zorlamış ve aldırmıştır.
Genel Müdür Yardımcılarını devre dışı bırakmaya çalışmış, işleri bir daire başkanı ve bir sekreter ile yürütmüş, bunu da öğünçle ceşitli ortamlarda ifade etmiştir.
Yasayı, bilerek veya bilmeyerek, öğrenmek gereği duymayarak, kendi kibirine yenilerek çiğnemiştir.
Geleneksel toplulukların adlarından “Türk” nitelendirmesini çıkartma konusunda üstlerini de yanıltmış, sonra durumu kurtarmak için yalanlama yoluna gitmiştir.
Sıklıkla yurtdışı görev çıkartmış, bu görevlere geleneksel koro ve topluluklardan kendi arkadaşlarını almış, geleneksel korolar arasında da hakkaniyetli davranmamıştır.
Devlet orkestralarına kendisinin “solist” olarak yer alacağı konserler düzenletmiştir.
Bu liste daha uzatılabilir ama bu kadarı yeterlidir.
Peki, bunların çoğu yazıldığı, çizildiği, çeşitli kaynaklarca Bakanlık katına bildirimde bulunulduğu halde görevden alma niye bu kadar gecikti? Bu sorunun yanıtı ancak birtakım “duyum”lara dayanarak “söylenti” anlamında vermek mümkündür:
Tokaç'ın Sayın Cumhurbaşkanı'nın torunlarına geleneksel musiki dersi verdiği söylentisi pek yaygındır.
Tokaç, Sayın Cumhurbaşkanı'nın oğlu Bilal Erdoğan'ın eşi Reyyan Uzuner Erdoğan'ın dayısı Fatih Çıtlak'ı sınavla İstanbul Devlet Türk Müziği Araştırma ve Uygulama Topluluğu'na “Postnişin” olarak aldı. Bilal Erdoğan'ın İnsan ve İrfan Vakfı'ndan toplam 8 kişi aynı sınavla topluluğa alınmış oldu.
Sayın Cumhurbaşkanı'nın damadı Berat Albayrak'ın NUN Eğitim ve Kültür Vakfı'na ait Nun Okulları'nın Akademik Danışma Kurulu üyesidir. (https://www.nunokullari.com/hakkimizda/nun-okullari-yonetimi)
Ankara'ya atanmadan Samsun korosunda görev yaptığı dönemde, FETÖ kuruluşlarıyla yakın ilişki içinde olduğu, bunların düzenlediği konser ve turnelere katıldığı, bir CD'sinin de bu gruba ait bir şirket tarafından yayınlandığı söylentisi mevcuttur.
Tokaç'ın Güzel Sanatlar Genel Müdürü olarak görev yaptığı 8 yıllık süreçte, akademik ünvanı da gelişmiş, son olarak Hacı Bayram Üniversitesi'nden Profesör ünvanını almıştır. 2020 sonlarına doğru, Hacı Bayram Üniversitesi'nden bir öğretim üyesi alım ilanı yayımlanmış, burada Tokaç'ın tüm özellikleri tarif edilmiştir.
Şimdi Tokaç'ın ne yapacağı konusunda rivayet muhtelif, iddialar çeşitli. Kültür Bakanlığı'nın resmi sitesinde kendisi İstanbul Devlet Türk Müziği Araştırma Ve Uygulama Topluluğu Sanat Yönetmeni olarak görünüyor. Kimileri Hacı Bayram Üniversitesi'ne öğretim üyesi olup Konservatuvar Müdürü olarak görevlendirileceği kanısında. Kimileri İstanbul'da bir özel üniversitenin konservatuvarında görev alacağını söylüyor.
Ama en çok merak edilen, Tokaç hakkında görev yaptığı döneme ilişkin iddialar nedeniyle bir soruşturma açılıp açılmayacağıdır. Başta, Bodrum Etkinlikleri'nde DOBGM'nün örneğin 3'e aldığı hizmeti, GSGM'nün belirli bir firmadan 6'ya alması gibi akçeli işler olmak üzere Bakanlık tarafından Tokaç hakkında Teftiş Kurulu'nun görevlendirilip görevlendirilmeyeceği merak ediliyor.
Tabii bir başka merak konusu da GSGM'ne vekaleten kimin getirileceği, ya da asaleten kimin atanacağıyla ilgili.
Gene, geleneksel müzik kökenli birisi mi tercih edilecek , yoksa orkestralar konusunda dengeyi kurabilecek, müziğin her iki kesimiyle ilgili bilgi sahibi, orkestralara adil davranacak, yasayla verilmiş haklarını kullandıracak birisi seçilebilecek mi?
Bekleyip göreceğiz.
Şefik KAHRAMANKAPTAN
1 Mayıs 2021, Ankara
Konuyla ilgili geçmiş dönemden bazı yazı ve haber linkleri:
https://www.sanattanyansimalar.com/gsgm-nde-orkestra-mudurleri-toplantiya-cagrildi/4913/
https://www.sanattanyansimalar.com/istanbul-da-tambur-izmir-ve-bursa-da-neyzen/5042/
https://www.sanattanyansimalar.com/yazarlar/sefik-kahramankaptan/cevir-kazi-yanmasin/2505/