Antalya Devlet Opera ve Balesi Ankara'da

Ankara'da, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın projesi olan Başkent Kültür Yolu Festivali, 28 Mayıs - 12 Haziran 2022 tarihleri arasında düzenleniyor. Bu yıl ilk olarak gerçekleşmekte olan Festival'e 1500'den fazla sanatçı katılıyor. 300'ü aşkın etkinlik sanatseverlerle buluşuyor. Bu etkinlikler arasında yer alacak olan 3 Bale Gösterisi'nden birini Antalya Devlet Opera ve Balesi Romeo ve Juliet temsili ile 3 - 4 Haziran 2022 tarihlerinde gerçekleştirmiş olacak.

2019 yılındaki Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürü ve Genel Sanat Yönetmeni Hüseyin Akbulut, 5 Nisan 2019 tarihli "Antalya Operası'nın 20. Yaşgünü" yazısında, 5 Nisan 1999 tarihinde kurulmuş olan Antalya DOB' ne ait ayrıntılı bilgileri vermişti (Akbulut 1). 5 Nisan 1999 tarihindeki bir Gala Konseri ile açılmış olan Antalya DOB'a ait bilgiler Opera Bale dergisinde de yer almıştı (Opera Bale, Nisan 1999 3, 4-5).

Antalya DOB'nin Ankara'ya getirdiği Romeo ve Juliet Balesi, ilk olarak 19 Kasım 2016 da İzmir'de sahnelendikten sonra, 28 Nisan 2018 de Antalya'da ve 4 Nisan 2019 da Ankara'da izleyicilerle buluşmuştu (Çıkıgil 23).

Balenin koreografları Armağan Davran ve Volkan Ersoy en son çalışmalarında, 28. Uluslararası Aspendos ve Bale Festivali için 18 Eylül 2021'de Pandemic balesini de hazırlamışlardı. 1 Perdelik aynı bale 25 Kasım 2021 tarihinde Antalya'da 2006'da açılmış olan Haşim İşcan Kültür Merkezi'nde de sergilendi.

Romeo ve Juliet Balesi için Armağan Davran - Volkan Ersoy, besteci ve orkestra şefi Tolga Taviş'in düzenlemesini yaptığı Tchaikovsky müziklerini kullanmışlar (Davran, Ersoy 12).

Antalya DOB'nin, 2015 yılından beri Başkoreograf Vekili Ayşe Fidanlık (kendisi 1991 yılından beri Ankara DOB'sinin baş dansçısı ve solisti idi) Antalya DOB dansçılarıyla 2 Haziran 2022 tarihinde Ankara'daki 3 Haziran 2022 temsili öncesi bir provada dansçılara ufak hatırlatmalarda bulundu. Dansçılar eseri daha önce de oynamışlardı ama Ankara'daki Opera Binası'nın sahnesine alışmak, müzikle uyuşmak gibi yeni durumlara da uyum sağlamaları gerekiyordu (üstelik 2 Haziran 2022 tarihinde Ankara'nın bunaltıcı değişik havasına da alışmak gerekiyordu).

Genel Prova'dan önce, Ayşe Fidanlık 4 Haziran tarihinde Juliet ve Romeo rollerinde dans etmeleri beklenen (sonra programda bir değişiklik oldu) Müge Öğüt ve Artur Ivanov ile de bir prova aldı. Müge Öğüt, 2001 - 2006 yılları arasında Ankara DOB 'nde çalıştıktan sonra 2006 yılndan beri Antalya DOB ile dans etmekte. Artur Ivanov ise 2017 yılında Antalya DOB' ne katılmış.

İki dansçı Romeo ve Juliet Balesi'nden bir "pas de deux" üzerine çalışırlarken Ayşe Fidanlık en ince ayrıntılara kadar dansçılara bilgiler verdi ve bazı düzeltmeler ile "pas de deux" yü daha etkileyici bir duruma getirdi. Bu özel provalar dansçılara yeni bakış açısı da getirmekte. Belki bir "pas de deux" yü defalarca yapmışlardır ama her ince nokta "pas de deux" yü daha iyileştirir ve dansçıları rahatlatır. Ayşe Fidanlık bu konuda sakin sakin ayrıntılar üzerinde yardımcı açıklamalar yaptı. Dansçılar da (bunaltıcı havaya rağmen) bazı hareketleri tekrar tekrar yaparak hem daha rahatladılar hem kendilerinden daha emin oldular.

Genel Prova'da ise 3 Haziran temsilinde dans edecek olan dansçılar sahnedeydi. Sahne provasında dansçılar belleklerini tazelediler, kendilerini fazla yormadılar, son düzeltmelerle ana temsile hazırlandılar.

3 Haziran 2022 tarihinde Antalya DOB sanatçıları gerçekten başarılı, temiz, etkileyici bir Romeo ve Juliet sundular. Juliet'i Perm doğumlu, 2014 yılından beri Antalya DOB'nin bale sanatçısı olan Iaroslava Volkova canlandırdı. Volkova'nın Juliet'i ince, narin, tüy gibi bir Juliet idi. Volkova'nın yaşadığı duyguları, duygu geçişlerini, duygu yoğunluklarını gerçekçi bir şekilde görüntüye getirebilen bir oyunculuğu olduğu gibi tekniği de sağlam. Aynı zamanda bu sağlam teknikle birleştirdiği dansçılığı sahnede başarılı bir Juliet yarattı.

Romeo'yu 2003-2005 yılları arasında Ankara DOB'nde dans etmiş olan Tolga Burçak canlandırdı. Romeo da karmaşık duygular yaşar ve bu duygu değişimleri çok çabuktur. Burçak bu değişimleri inandırıcı bir şekilde hem oyunculuğuyla hem de dansçılığıyla görüntüye getirdi.

Shakespeare'in Romeo ve Juliet oyununda Romeo, Capuletler'in vereceği balonun davetliler listesinde Rosaline'nin (ki Romeo Rosaline'e ondan karşılık bulmadığı bir aşk beslemektedir) de olduğunu öğrenince, Benvolio ve Mercution ile baloya gider.

Armağan Davran ve Volkan Ersoy'un eser yorumunda Romeo, Rosaline'nin çalışma odasına geliyor ve ona yüz vermeyen Rosaline ile kısa bir "pas de deux" den sonra Rosaline'nin ona verdiği "veda" mektubu ile kalbi kırık bir Romeo olarak dalgın dalgın arkadaşlarının yanına geliyor. Rosaline'i 2007 yılından beri Antalya DOB 'nde dans eden Seda Manaz canlandırdı. Romeo'ya karşı hiçbir duygu beslemeyen ve ona hiç ümit vermeyen bir Rosaline'i hem kısa "pas de deux" deki dansıyla hem de mimikleriye canlandırdı (Seda Manaz'ın eserdeki "Balo 6 Çift", "Karnaval 6 Çift", "Juliet'in Arkadaşları" danslarında da rolleri var).

Benvolio ve Mercutio, düş kırıklığına uğramış arkadaşları Romeo'yu zorla Capuletler'in balosuna götürüyorlar.

Romeo'yu canlandıran Tolga Burak, bu geçişleri ve karşılıksız aşkının verdiği acıyı görüntüye getirerek baloya katılıyor ve baloda periler gibi dans eden bir Juliet görüyor. Juliet de onu görünce olanlar oluyor. Her iki dansçının da birbirlerinin farkına varmaları ve ani duygu değişiklikleri vücut dilleriyle görüntüye geliyor.

Balodan sonraki Balkon Sahnesi'ndeki "pas de deux" ler gerçekten etkileyici. Romeo hala yaşadığı duygulardan dolayı bir şaşkınlık içindedir ve Juliet'in gerçek olup olmadığından bile emin değildir. Çiftin ikili dansları bu şaşkınlıklarını ve yoğun duygularını iyice görüntüye getiren bale adımlarından oluşmuş. Balkon Sahnesi'nden sonra aşık çift, 1999 a kadar Ankara DOB'nde çalışmış olan Cem Kaytmaz'ın canlandırdığı Peder Lawrence'in yanına geliyorlar. Peder Lawrence önce bu çiftin evlenmelerine karşı çıkar. Ama aşıkların yalvarışlarına ve ısrarlı davranışlarına dayanamaz ve çiftin ellerini birleştirir ki balenin sonunda da artık hayatta olmayan bu iki aşık gencin ellerini çaresizce birleştirecektir. Bu tabloda çift sevinçlerini kısa bir "pas de deux" ile belirtirler ve Yatak Odası sahnesindeki ikili danslarında iyice yoğunlaşmış duygularını görüntüye getirirler.

Bu ikilinin hikayesini en ince ayrıntılarıyla Dadı bilir. 2006 yılından beri Antalya DOB'nde çalışan Fadime Keskin Dadı'yı, bütün mimik hareketleriyle Juliet'i dinleyen, ona uyarılarda bulunan, onu yatıştıran, ona koruyuculuk yapan bir candan dost olarak canlandırdı. Yine de Romeo'nun bir Montague olması Dadı'yı da tedirgin ediyor.

Juliet'in annesi ve babası, Juliet'i yakışıklı, asil, ve bir Capulet olan Paris ile evlendirmek isterler. Anne Lady Capulet'i 1999 yılndan beri Antalya DOB'nde çalışan Derya Tokgöz canlandırırken hem başarılı bir dansçılık ve oyunculuk sergiledi.

Armağan Davran ve Volkan Ersoy'un yorumunda Lady Capulet ile Tybalt arasında gizli bir ilişki var. Bu nedenle Lady Capulet'in Tybalt ile olan bu tutkulu ilişkisini görüntüye getiren ikili danslar gerekmiş. Her iki dansçı da sağlam tekniklerini ve oyunculuklarını başarıyla sergilediler. Tybalt'ı 2013 yılından beri Antalya DOB'nde bale sanatçısı olan Yağızhan Danış canlandırdı. Yağızhan Danış'ın ince yapılı, sağlam vücüdu ve güçlü oyunculuğu hemen dikkati çekiyordu. Bu Tybalt belki Lady Capulet ile bir ilişki içindedir ama Montaguelere şiddetli bir nefret ve kin beslemektedir ve vücudundaki bütün kaslar bu nefreti yansıtır.

Mercutio ile olan kavgasında iyice vahşileşir. Sonra da Romeo ile kavgalaşır. Aslında da bütün kini Romeo'ya karşıdır. Bu kavga sahnelerindeki "kılıç kullanımı" da başarılıydı ki 2000 yılından beri Antalya DOB'nde çalışan "Kılıç Repetitör" Mehmet Kürşat bu çalışmalardan sorumlu.

Lord Capulet'i Ömer Erenler canlandırdı. Tybalt'ı yegane durdurabilen kişi Lord Capulet. Ancak, Lord Capulet herkesi yatıştırırken, misafirlerine sevecen davranabilirken Juliet'e (Juliet one karşı gelince) acımasızdır. Juliet'i yerlerde sürükler, onu hırpalar. İki zıt duyguyu Ömer Erenler başarıyla sergiledi.

Lady Montague'yü 2000 yılında Antalya DOB'ne katılmış olan Özlem Tekinay, Lord Montague'yü ise 1999 yılından beri Antalya DOB'nde çalışan Devrim Saraçoğlu canlandırdılar.

Shakespeare'in oyununda da ağırlık Capulet Ailesi'ndedir.

Paris'i Akdeniz Üniversitesi'nde eğitimi devam eden ve 2010 yılından beri Antalya DOB'nde çalışmakta olan Burak Özbek canlandırdı. Juliet'in Paris ile olan ikili danslarında Juliet çekingendir, hatta biraz şakındır. Yine de Paris ile keyifli keyifli dans eder. Paris, Juliet'e hem mesafeli davranır hem de destek olur. Asil bir kavalyedir. Juliet'i incitmek istemez. Ancak Romeo ile karşılaştıktan sonra Juliet Paris'ten uzaklaşır, one karşı durgunlaşır.

Vali'yi ( Shakespeare'in oyununda Verona Prensi Escalus) 1999 yılından beri Antalya DOB'de çeşitli idari görevlerde bulunan ve Elma Kurtları, Heidi, Carmen, Lale Çılgınlığı, IV Murat gibi eserlerin koreografilerini de yapmış olan Mehmet Sipahi canlandırdı (Mehmet Sipahi, Ankara DOB'nin, 2021 yılında, Kasım ayında hayata veda etmiş olan değerli bale sanatçısı Yıldız Sipahi'nin oğludur).

Shakespeare, trajedilerine komedi ögeleri; komedilerine, trajedi ögeleri serpiştiren olağanüstü bir oyun yazarıdır. Romeo ve Juliet oyununda da ölümler vardır ama Romeo-Benvolio-Mercutio üçlüsünün, Benvolio ve Mercutio karakterleri bu birbirine düşman iki ailenin arasında yumuşama yaratabilen neşeli, canlı, muzip kişilerdir. Benvolio, Romeo'yu teselli eder. Mercutio, en acıklı durumlarda şakacı olabilir. Benvolio'yu 2011 yılından beri Antalya DOB'nde çalışan Umut Çaltekin canlandırdı. Mercutio'yu Volkan Altunel büyük canlılıkla, espiri dolu, şakacı bir şekilde görüntüye getirdi. Tchaikovsky'nin "Capriccio Italien Op.45" müziği eşliğinde çoşkuyla dans etti. Hayatla dalga geçen Mercutio, ölümle de şakalaşır gibi olduysa da şakalaşmasına devam edemez. Tybalt onu öldürür.

Topluluğun diğer dansçıları da (Balo 6 Çift, Karnaval 6 Çift, Juliet'in Arkadaşları) başarıyla dans ettiler ve onlar dans ederken Capulet-Montague kavgası nerdeyse yokmuş gibi oluyordu ki balenin başında iki ailenin düşmanlığı bir Prolog ile iyice belirtilir. Kırmızı kostümlü Capuletler, yeşil kostümlü Montagueler birbirlerine nefret ile bakarak sahneden ayrılırlar (Vali'nin onları uzlaştırma çabalarına rağmen).

Eserin bu yorumunda en son sahnede (Mezarlık Sahnesi) Juliet nerdeyse Romeo içtiği zehirin tesiriyle daha ölmeden uyanmaktadır ama tam uyandığı zaman Romeo ölmüştür ve Juliet durumu anladığı zaman acıyla haykırır.

Antalya DOB sanatçılarını çoğu eğitimlerini Ankara Devlet Konservatuvarı'nda almış ve bir müddet Ankara DOB'nde çalışmış dansçılar (T.C. Kültür ve Turizm Bakalığı Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü Bilgilerl). Böyle olunca belki Ankara'da temsil vermek dansçıları heyecanlandırmıştır.

İzmir DOB ve Ankara DOB tarafından da sergilenmiş olan Romeo ve Juliet, Antalya DOB sanatçıları tarafından bu sefer Ankara'da görüntüye getirildi ve dansçılar büyük bir heyecanla ve başarıyla baleyi Ankara izleyicilerine sundular.

Bale başlamadan önce, Opera Binası (Büyük Tiyatro) Fuayesi'nde "Başkent Kültür Yolu Fesitvali" Programında yer alan sergilerden "Devlet Tiyatroları Kadın Kostüm Tasarımcıları Sergisi" de baleye gelen izleyicler tarafından ilgi gördü ve sergi 12 Haziran'a kadar devam edecek.

NECLA ÇIKIGİL

5 Haziran 2022, Ankara

Fotoğraflar:Tarkan Serengül (Antalya temsillerinden)

KAYNAKLAR

Akbulut, Hüseyin,

"Antalya Operası'nın 20. Yaşgünü", Sanattan Yansımalar, 5 Nisan 2019, 1.

https://www.sanattanyansimalar.com/yazarlar/huseyin-akbulut/antalya-operasinin-20- yasgunu/1979/

Çıkıgil, Necla,

"Shakespeare ve Romeo ve Juliet Balesi",

Ankara Devlet Opera ve Balesi Yayınları, 2018-2019 Sezonu, Sayı: 3, 1-40.

Davran, Armağan, Ersoy, Volkan,

"Neden Çaykovski? Neden Romeo ile Juliet?...",