Erkeklere Psikiyatri Seansı: İD – EGO VE SÜPER KAHRAMAN - PINAR AYDIN O'DWYER

Ankara Devinim Tiyatro 2018-19 sezonuna İD – EGO VE SÜPER KAHRAMAN adlı oyunla başladı. Zeynep Kaçar’ın yazdığı, Ahmet Yapar’ın yönettiği ve Hüseyin Oçan’ın oynadığı tek kişilik eserin prömiyeri 22 Eylül 2018 tarihinde Ankara CerModern Açıkhava Sahnesinde kalabalık bir seyirci kitlesine sunuldu.

2010 yılından bu yana her sezon repertuvarına yeni oyunlar da ekleyerek seyirci ile buluşan Devinim Tiyatro, böylece 8. Sanat yılına on dördüncü oyunla bu geleneğini sürdürmüş oluyor.

Oyunun yazarı Zeynep Kaçar kadın bakış açısıyla erkek bilincini irdeliyor. Ne yazık ki çağlardır değişmeyen ve düzelemeyen cinsiyetçiliği gülünçlü bir yaklaşımla eleştiriyor. Dahası soyut anlatımlı eleştirilere somut şekilde gönülden katılmamızı sağlıyor.

Konu kısaca “Batman İstanbul’da” konulu bir filmde başrolü oynamak üzere Batman kostümüyle seçmelere katılan bir oyuncu görünmeyen seçicilere kendini tanıtır, oyun gücünü ve diğer yeteneklerini kanıtlamaya çalışır. Kendisine herhangi bir soru gelmediği için odadan çıkması gerektiğini düşünür ama kapı kilitlidir, bir türlü çıkamaz. Ne yapacağını bilemez durumda kısıldığı kapanda dönüp dolaşıp kendini anlatmaya, küçüklüğünden, gençliğinden ve yakın zamana dair olaylar anlatmaya başlar. Anlattıklarının hemen hepsi “kahraman bir erkek egosundan” çok derin korkuları olan “tutsak id”e ait öykülerdir. Aslında belki de “acaba bir gün kapandan kurtulmayı, ya da büyümeyi başarabilecek miyiz?”, sorusunu seyircinin kendisine de sorması amaçlanmaktadır.

Toplumcu sanat anlayışı içinde yazılmış eseri Ahmet Yapar’ın yalın ve bir o kadar da etkileyici sahnelemesi ile seyretmek gerçekten bu soruları insanın iliklerine kadar duyumsatıyor, istemsiz bir özeleştiriyi tetikliyor. Bir de Hüseyin Oçan’ın usta işi yorumu eklenince açık havada biraz serin bir Ankara Eylül akşamında, tek kişilik bir tiyatro için belki biraz uzun sayılabilecek 85 dakika uçup gidiyor.

Bir odaya kısılıp kalmak ve kendini gözden geçirmek deyince haliyle akla Luis Bunuel’in yönettiği İmha Meleği (The Exterminating Angel, Senaryo: Luis Bunuel, Luis Alcoriza, Oyuncular: Silvia Pinal, Jacqueline Andere ve Enrique Rambal Yapımcı: Gustavo Alatriste, 1962) adlı film ve ondan esinlenerek çağdaş besteci Thomas Adès’in bestelediği aynı adlı opera eseri geliyor (Libretto: Tom Cairns, 2017). İmha Meleği, Eski Mısır’da Yahudileri hapsedenlere ceza vermekle görevli bir melek. İnanışa göre onların ilk erkek çocuklarını öldürerek ilahi adaleti yerine getiriyor.

Bunuel’in İmha Meleği’nin anlamı çok kesin olmamakla beraber, sürgünde yaşamasına neden olan Franco yanlısı zengin İspanyolları sembolik olarak bir odaya kapatmayı ve özeleştiri yapmak zorunda bırakmayı amaçlamış olabileceği düşünülüyor. Öyle ise filmde arada dolaşıp herkesi korkutan gerçeküstü kesik bir el, Bunuel’in duruma doğrudan el koyması olabilir. Bir süre önce Devlet Tiyatrosu ve Semaver Kumpanya tarafından oynanmış olan Jordi Galceran’ın Grönholm Metodu adlı oyununun genel hatlarıyla İmha Meleği’ni andırıyor oluşu, Zeynep Kaçar’ın İd – Ego ve Süper Kahraman’ın konusunu ne kadar isabetle seçtiğini ve özellikle “erkek”lere yöneltmekle daha da doğru bir iş yapmış olduğu anlaşılabilir.

Aslında, bir odada kapalı kalıp içini dökmeye başlamak, kişiliğini, arzularını, sorunlarını tüm geçmişiyle anlatmak başka neye benziyor diye düşününce akla psikiyatri doktoruyla görüşme seansı gelebilir. Bu açıdan psikiyatriste ihtiyaç duyan, ama gitmeye de çekinen başta erkekler olmak üzere herkese bir doz İd – Ego ve Süper Kahraman tavsiye olunur!

Pınar Aydın O’Dwyer

28 Eylül 2018

Kaynaklar