Covid-19’in dikte ettiği önlemlere uymak için neredeyse bütün dünyanın eve kapandığı bu günlerde dakika geçmiyor ki sanat konulu yeni bir klip mesajı telefonumuza düşmesin. Evde kalan sanatçıların kâh salonda kâh mutfakta yaptığı danslar mı istersiniz, çalışma odasından mini konser ya da ders verenler mi, gezilecek yığınla müze mi; seyredilemeyecek veya uygulanamayacak kadar çok video yaşamımızı doldurdu. Öylesine ki insanın neredeyse sanatçı olası geliyor, evde kalma süresi biraz daha uzasa içimizden nice resim yapan, müzik aleti çalan veya şarkı söyleyen veya dans eden çıkacak gibi. Zaten bu videolara bir de amatörlerin çektikleri şarkı söyleme görüntüleri ve sanatsal maske tarifleri de çoktan eklenmiş durumda.
Ancak telefonlara düşen son konser videosu işin içine bir de bilimin girmesini sağlayan sesin görüntüye dönüşümünden oluşan bir şaheser. Bu videoda Londra Senfoni Orkestrası şefi Sir Simon Rattle'a orkestra yönetirken hareketlerini yakalamak ve kaydetmek için özel bir kıyafet giydirilmiş ve özel bir baget kullanması istenmiş. Kıyafet ve bagetin özelliği video çekilirken hareketlerin özel kameralara özel görüntülü bir iz bırakması. Sonra 120 kare hızında toplam 12 kamera kullanılarak yüksek çözünürlüklü ve hızlı fotoğraf çekimleri yapılmış, ardından da şefin ve bagetinin hareketlerinin kaydı animasyona dönüştürülmüş. Diğer bir deyişle ileri müzik fiziği ile son derece bilimsel bir işlem yapılmış. Sonuçta orkestranın çaldığı müziğin neredeyse 3 boyutlu denilebilecek dinamik görselleri harikulade bir görüntü şeklinde elde edilmiş. Adeta çizgiler çalınan müzikle dans ediyor gibi; ya da dinleyen birinin zihninde yarattığı duygu dalgaları gibi de düşünülebilir. Klipin en sonunda Londra Senfoni Orkestrası’nın alametifarikası olan özel tasarımlı LSO harfleri de beliriyor.
Bu sistemi geliştiren Tobias Gremmler “Şefin bageti ve kolları doğrusal uzayda kıvrımlarla yayılan sonik dalgalar gibi altıgen bir şekil oluşturur. Müzik daha yüksek sesli hale geldiğinde bagetin hareketiyle doğrusallık bükülür ve daha karmaşık ama estetik görüntüler haline gelir”, diye anlatıyor. Gremmler, sesleri görüntüye dönüştürürken enstrümanların yapıldığı malzemeye göre (ahşap, pirinç, bakır, tel) uygun değişik dokular, renkler ve ışıklar kullanmış, hatta bunları seçerken konser salonlarının atmosferinden ve mimarisinden de esinlenmiş. Sesin dalga formunu ve bu dalgaların birbiriyle girişme özelliğini harmanlayarak görünür şekle büründürmüş. Ortaya çıkan müzikli görsel şölen neredeyse birden çok duyunun harekete geçirilmesi; bir tür sinestezi sanatı.
İngiliz orkestra şefi Sir Simon Rattle (d. 1955) hem müzik dünyasında hem de uluslararası basında çok iyi tanınan bir şahsiyet. Sayısız konser ve CD, DVD kayıtları onun saygın ve beğenilen bir şef olarak kabul edilmesini sağlamıştır. Her ne kadar 2002-2018 yılları arasında Berlin Filarmoni Orkestrasının şefi olduğu dönemde Alman orkestra ile uyum sorunlarından dolayı adından çok söz edilmiş idiyse de öneminden bir şey yitirmemişti. Ardından 2017’den bu yana Londra Senfoni Orkestrasının baş şefliği sorumluluğunu sürdürmektedir.
Fizikle sanatı birleştiren Alman sanatçı Tobias Gremmler yarattığı videolarda değişik doku, renk, farklı özellikteki malzeme, ışık, hareketi ses ile buluşturup harmanlıyor. Londra Senfoni Orkestrası ve Sir Simon Rattle videosundan başka Bjork’s Loss ve Tabula Rosa adlı video eserleriyle de tanınıyor.
Pınar Aydın O’Dwyer
28 Mayıs 2020, Ankara
http://www.sanattanyansimalar.com/video-detay/sir-simon-rattlein-dijital-halleri/67/
Hareket Görselleri: Tobias Gremmler
Yapımcı: The Partners; Visual Identity, Concept, Art Direction: Stuart Radford, Marc Spicer
Orkestra Şefi: Sir Simon Rattle
Müzik: Edward Elgar, Enigma Varyasyonları
Hareket Kaydı: Vicon Systems, University of Portsmouth
Süre: 1dk 20 sn
