Dünyada 1960’lı yılları, önemli ve devrimsel nitelikte siyasal/toplumsal olaylar, savaşlar, katliamlar, suikastlar, siyasal kişilikler yanında, çok sayıda bilimsel-sanatsal-kültürel olgu veya simge ile anlatmak ya da anımsamak da mümkündür: İnsanoğlunun önce uzaya çıkışı ardından aydaki adımları, insanda kalp nakli ameliyatı, ilk beta-blokör* ilaç olan propranolol’ün geliştirilmesi, “Çiçek Çocuklar”, “Rock Müziği”nin yükselişi/çeşitlenmesi ve bir de, ilk genç tınıları Liverpool’da duyulmaya başlayan bir rock müzik dörtlüsü…
Birkaç isim değişikliğinden sonra “The Beatles” adını alacak olan bu “efsanevi”, “kuşaklar-üstü” ve tüm zamanların belki de “en ünlü” müzik grubuyla ilgili olarak geçtiğimiz haftalarda ülkemizin seçkin bir popüler bilim dergisinde rastladığım bir makale ve haber doğrusu çok ilgimi çekti. Liverpool Üniversitesi’nin öncülüğü ve katkısıyla, “Beatles Çalışmaları Dergisi” isimli bir süreli yayının Eylül-2022’den itibaren yayımlanmaya başlayacağı haberiyle ilgiliydi yazı [1]. Bir “müzik türü” ya da “müzik dönemi” üzerine değil, ama bir “müzik grubu”na yönelik çalışmalar/makaleler içerecek olması gerçekten hem akademik hem de yayıncılık açısından bir ilk olma niteliği taşıyacaktır sanırım. Dergi yılda iki kez yayımlanacak olup, Beatles ve müziği ile ilgili geniş bir skalada akademik çalışmalar ve makalelere yer verileceği editoryal olarak belirtilmektedir.
Avrupa’da çok sesli müzik süreci ve geleneğindeki romantizm, lirizm ve ezgiselliğin, elbette 1960'lara özgü, mirasçı, ardıl ve sürdürücülerinden biridir Beatles. Özellikle "Beatlemania" döneminden sonraki, yani grubun müzikal olgunluk ve son dönemlerdeki (1965-1970) tarzı ve besteleri düşünüldüğünde; Beatles müziğinin, müzik tarihinde önemli bir aşama, devamlılık ve dahası benzersiz bir "kalıcılık" ve "çekicilik" içerdiğini/oluşturduğunu söylemek yanlış ya da abartılı olmayabilir. Bu bağlamda, müzisyenler ve müzik tarihçilerinin farklı yorumları da vardır (olabilir) kuşkusuz.
Ama Beatles'ın kulüplerde çalmaya başladığı yıllarda henüz doğmamış ya da bebek veya küçük çocuk olan, ama bugün 50'li, 60'lı yaşlarındaki kimi müzikseverlerin o ezgilere yönelik ya da o ezgilerden kaynaklanan hem benzer hem de öznel duygu ve duygulanımları da vardır. Yani, örneğin "Yesterday", “Eleanor Rigby”, “Strawberry Fields Forever” ya da “Something”in, arabayla giderken radyodan, bir kitabevinde kitaplara bakarken, bir kafede otururken ya da yolda yürürken açık bir pencereden aniden duyulduğunda hissedilen/hatırlanan duygular gibi...
Böylesi bireysel (ama aynı zamanda kolektif) bir romantizm, nostaljik bir mutluluk ya da hüzün ve sayısız naif çağrışımlar, Beatles’ın öncesinde, döneminde ve sonrasındaki birçok önemli ve unutulmaz rock/jazz gruplarının, şarkıcıların ve sanatçıların yüzlerce güzel şarkıları/besteleri için de söz konusudur elbette. Ama gerek nicelik olarak, gerekse de benzersiz bir sempati/özdeşleştirme bağlamında; Beatles ezgilerinin, sevenlerinde gençlikten yaşlılığa, "bir yaşam boyunca" çağrıştırdıkları, hem çok farklı, hem çok boyutlu ve hem de açıklaması epey güçtür. İşte belki de bu "açıklanamazlıktan" dolayıdır, "The Journal of Beatles Studies" isimli bir akademik derginin yayımlanmaya başlayacak olması...
SAMİ EREN
14 Haziran 2022, Ankara
KAYNAKLAR:
1. Urgan, R. (Çev.). Beatles Başarısını Yakalamak İçin Neler Önemli. Herkese Bilim Teknoloji. 26 Mayıs 2022, Sayı: 322, s.3.
2. Fotoğraf. 1: Beatles (Kaynak: https://www.liverpooluniversitypress.co.uk/journals/id/113/#journal-submissions Erişim Tarihi: 13.06.2022)
3. Fotoğraf. 2: Beatles (Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/The_Beatles Erişim Tarihi: 13.06.2022)
*: Beta-blokör(ler): Yüksek tansiyon, koroner kalp hastalıkları, kalp ritim bozuklukları, strese bağlı el titremeleri, migren ve glokom gibi hastalıklarda kullanılan bir ilaç grubu.
