Haftalık yazılarını ilgiyle okuduğum edebiyatçı-çevirmen-gazeteci Gürhan Uçkan’ı (1948-2006), ilk kez 2003 yılında, Ankara Hoşdere Caddesi’nde, güzel hafta sonu etkinlikleri de yapan, ama artık ne yazık ki olmayan Kare Kitabevi’ndeki bir kasım ayı cumartesi söyleşisinde görmüştüm… G. Uçkan, uzun yıllar yaşadığı Stockholm’den bir gazetenin pazar ekine yazılar gönderirdi. Duru ve lirik üslubuyla kaleme aldığı makalelerinin sanırım benim gibi çok sayıda takipçisi oluşmuştu. Ama söz konusu yazılarından özellikle birinin (29.06.1996) son satırları beni çok etkilemişti: “Size üç adet Stockholm eylülü versem, bana bir yarım Ankara eylülü verir misiniz? ” O toplantıda bu şiirsel tümceyi hatırlatarak kendisine soru sormuş ve öylece de tanışmış olmuştuk.
G. Uçkan’ın yazılarında, yaşadığı kent olan Stockholm dışında, iki tema daha sıkça yer alır: “Ankara” ve “Sonbahar”… Örneğin bazı denemelerini ve haftalık yazılarını bir araya getirdiği “Kalıcı Kuşlar da Üşür” isimli kitabında [1], bu iki beğeni öznesine yönelik duygu ve düşüncelerini yansıtan, vurgulayan satırlara rastlıyoruz: “Bahçelievler’deki, Bestekâr Sokağı’ndaki eylül yürüyüşlerini unutmam olanaksız. (s.39)” ; “Sonbahar belki de mevsimlerin en güzelidir, doğanın renk gösterisine efkârdan iki fırça eklenir. (s.55)” ; “Ayların en nazlı, en alımlısıdır eylül. (s.135)” ; “Eylül, renkleriyle sevgi saçıyor bu kente (Stockholm). Ben Ankara’nın eylülüne de çok tutkunumdur. Bu yıl gelemedim. Bu ay şöyle bir Kavaklıdere’de, Çankaya’da, Botanik Bahçesi’nde yürümek; … artık başka bir eylüle kaldı… (s.136)”
Ankara’yı hep çok sevip, hep çok özleyen G. Uçkan, başkenti ve sonbaharı kimi şiirlerindeki dizelerine de taşımıştır [2]: “ Kurtuluş Parkı’nda bir ekim günü / Karşıda sisler içinde Kızılay.” ; “ Nedense aklıma Kurtuluş Parkı geliyor / O puslu ve at kestaneli ekim sabahı.” ; “ Cebecili çocuk ” ; “ O güz yorgunu sevgili Ankara ” gibi…
Roman türünde sanırım tek yapıtı olan “Aşkın Yedinci Yüzü”nde de, yazar yine yer yer “sonbahar”a, “sonbaharın göçmen kuşları”na ve “Ankara anıları”na değinir [3].
Dizelerinden, lirik tümcelerinden, yaşadığı kentler arasında en çok Ankara’yı ve onun sonbaharlarını sevdiğini, Ankara’ya ve bu kentteki geçmişine olan özlemini belirgin biçimde gözlemlediğimiz G. Uçkan, yazınımızın önemli, özgün ve üretken bir yazarı olmuştur. Sanat tarihçileri ve edebiyat eleştirmenleri onu nasıl ve hangi özellikleriyle değerlendiriyorlar ya da değerlendirirler bilemiyorum; ama edebiyatta “Ankara” ve “Stockholm” şehirleri ile mevsimlerden “Sonbahar” söz konusu olduğunda, benim aklıma hep yazar/şair Gürhan Uçkan gelir ilk anda…
SAMİ EREN
3 Eylül 2023, Ankara
Kaynaklar:
Uçkan, G. Kalıcı Kuşlar da Üşür. Güldikeni Yayınları-Ankara, 2000.
Uçkan, G. Hoş geldin. Güldikeni Yayınları-Ankara, 2000.
Uçkan, G. Aşkın Yedinci Yüzü. Güldikeni Yayınları-Ankara, 2001
Fotoğraf. Gürhan Uçkan. (Kalıcı Kuşlar da Üşür. Güldikeni Yayınları - Ankara, 2000 / Fotoğrafı Çeken: Ali Cengizkan).
Fotoğraf. Yapraklar (S. Eren)
