12 EYLÜL 1924
Kazım Karabekir, 11 Eylül 1924 Perşembe günü İzmir’den hareket eden bir gambotla, 3 gün kalacağı Ayvalık’a gelir. Limanı, fabrikaları, askeri birlikleri ve okulları denetler. O sıralar Ayvalık’ta 1923-24 ders yılında eğitime açılan “Zükur (erkek) Nümune İptidaisi”(sonra Cumhuriyet İlkokulu), Gazi İlkokulu, Alibey Merkez İlkokulu ve “İnas (kız) İptidaisi” (sonra İstiklal İlkokulu) olmak üzere dört ilkokul vardır. O tarihte Cumhuriyet İlkokulu’nda 5. Sınıf öğrencisi olan Ziver Tezeren’in anlattıklarına göre, Cumhuriyet İlkokulu öğrencileri 12 Eylül 1924 akşamı Kazım Karabekir’in huzurunda, paşanın Trabzon’da çıkan Yeniyol Dergisi’nde tefrika edilen ve bir önceki yılın müsameresinde oynadıkları “Hâla mı bu mektep hala ?” adlı komedisini tekrar sergilerler. Gösteri sırasında İstiklal İlkokulu’nun kızları bir konser verirler. Konserde Vedia (Tunççekiç) kemençe ile bir taksim yapar. Kemençe açık artırmaya çıkarılır ve Kazım Karabekir’in üzerinde kalır (1-2-3 no.lu kaynaklardan kısaltarak derledim).
12 OCAK 1928
1925 yılında kurulan Türk Tayyare Cemiyeti’nin açtığı “Orduya Uçak Alımı Kampanyası” boyunca orduya kazandırılan uçaklar arasında Güzel Ayvalık Tayyaresi de vardır. Güzel Ayvalık Tayyaresi pilotları Hasan ve Bahattin beylerin yönetiminde, 12 Ocak 1928 günü saat 11.25’de, kuyruğunda “Ayvalık Tayyaresi, Muhterem Ayvalık Halkını Selamlar” yazılı bir dövizi sallandırarak koya (denize) iner. Uçağa ad konulması için aynı akşam Azim Tiyatrosu’nda, “misafir tayyareciler” onuruna bir müsamere düzenlenir. Saat 21.00’de İstiklal Marşı ile başlayan gece Musiki Yurdu Saz Heyeti’nin konseri ile sürer. Konserin açılış parçası, Halim Nezihi beyin sözleri üzerine Kemani Osman Nuri bey tarafından bestelenen Güzel Ayvalık Tayyaresi Marşıdır. Marş kamuya ilk kez o gece ve orada seslendirilir. Mahur ve hüzzam faslından sonra Osman Nuri beyden keman, Vedia hanımdan kemençe dinlenir( 4 no.lu kaynaktan derledim).
VEDİA TUNÇÇEKİÇ
12 Eylül 1924 ve 12 Ocak 1928 günleri Ayvalık’da kemençe çalan Vedia Tunççekiç(1914 İstanbul-17.9.1982 Ankara), kemençe çalmayı küçük bir çocuk iken büyük amcası Ramiz beyden öğrenir. Daha sonra Bestenigar Ziya beyden “musiki”, Hasan Fehmi Mutel’den “kemençe” dersleri alır. Sırasıyla Rehberi Tahsil Mektebi Musiki Heyeti’nde, Darültalimi Musiki Heyeti’nde ve Şark Musiki Cemiyeti’nde sanatını geliştirerek 1942 yılı ortalarında Ankara Radyosu’nun açtığı sınavı kazanır. Nihal Erkutun, Vecihe Daryal ve Fahire Fersan’la birlikte radyonun ilk kadın saz sanatçılarından biri olur. (5)
DİĞER TUNÇÇEKİÇLER
Vedia-Hasan Tunççekiç çiftinin tüm çocukları meslek olarak tiyatroyu seçerler. 1938 doğumlu Gülsen Tunççekiç (Alnıaçık), Ankara Devlet Konservatuvarı’nın Tiyatro Bölümü’nü 1958-59 döneminde bitirir. 1959-60 sezonunda, benim de 3 Mayıs 1959 akşamı Büyük Tiyatro’da izleyeceğim Hürrem Sultan’da Sayinur ve Cadı Kazanı’nda Mercy Lewis rollerinden sonra, 24 Kasım 1959’da İzmir Oda Tiyatrosu’nda Pervaneler oyununda ilk başrolüne çıkar. Tiyatro sanatçısı Raik Alnıaçık ile evlenir. İlk yıllarında oynadıklarından kimilerini benim de izlediğim bir çok oyunda, hep tiyatronun zirvesindekiler arasında rol ve yer alır. Yılmaz Güney’in “Umut”unun “Fatma”sı olur. 1962 doğumlu oğlu Kürşat Alnıaçık, Mimar Sinan Üniversitesi Tiyatro Bölümü’nden çıkışını izleyen yıllarda tiyatro, sinema ve dizilerde oynar.
1968’li kızı Zeynep Alnıaçık Ulutaş ise halen CSO’nun viyolonsel sanatçıları arasındadır.
11 Kasım 2018 günü eşi Ayten hanımla birlikte evlerinde söyleştiğimiz, kendisinden bazı bilgiler ve fotoğraflar edindiğim 1939’lu sevgili Ersen Tunççekiç de Tiyatro Bölümü sınavlarına girmekle birlikte, kurum içi eğitim alarak “Işık Tasarımcısı” olmayı yeğlemiş. Devlet Tiyatroları’nın çeşitli sahnelerinde bir çok oyunun ışık düzenini tasarlamış. Yaş itibariyle emekli olmasına karşın, sanırım “sanattan emekli olunmaz” düşüncesinden hareketle son yıllarda özellikle Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları’nın oyunlarına yardımcı olmuş (Sanatçısının geçirdiği kaza nedeniyle, görüştüğümüz gün iptal edilen Suç ve Ceza oyununun ışık tasarımları da ona aitti).
1942 doğumlu akranım Gülcan Tunççekiç (Kıraner), 1951’de Devlet Konservatuvarı Bale Bölümü’ne girer. İlginçtir, 1953-54 ders yılında 5/C sınıfından mezun olduğum İltekin İlkokulu’nda bitişik duvarlı 5/D sınıfında 1112 no.lu öğrenci olarak okur ve o yıl birlikte mezun oluruz (İltekin İlkokulu’nda okuduğum yıllarda, çok yakınımızdaki Konservatuvar öğrencilerinin ilkokul öğrenimlerini okulumuzda, meslek bilgilerini ise kendi okullarında edindiklerini; daha sonra Van 100. Yıl Üniversitesi Rektörü olup düzmece bir komplo ile görevinden uzaklaştırılan sevgili Yücel Aşkın’ın piyano, Betül Çakmakçı’nın bale kökenli sınıf arkadaşlarım, yine 5/D’den Meriç Sümen'in (Kanan) ise devre arkadaşım olduklarını “Hani Ankara ? Hangi Ankara ?” adlı kitabımda yazmıştım). Gülcan 1961’de Bale Bölümü’nü bitirip 1963’te “Uyuyan Güzel”de başbalerin olarak sahne hayatına atılır ve gencecik balemizin zirvesine yerleşir. Balemizin ilk yıllarının hemen tüm oyunlarında rol alır, YÖK sonrasında Hacettepe Üniversitesi bünyesine katılan Konservatuvar’da hocalık yapar. Ne yazık ki onu 19 Temmuz 1992’de Marmaris’de geçirdiği bir beyin kanaması sonucunda “erkenden” yitiririz.
1946 doğumlu Gül(sevin) Tunççekiç Ankara Devlet Konservatuvarı’nın 1969-70 dönemi mezunudur. Evlenip ayrıldığı Rüştü Asyalı’nın yanısra, Can Gürzap, Deniz Gökçer, Zeliha Berksoy ve Ankara Atatürk Lisesi’nden 2 dönem küçüğüm Alev Sezer, sınıf arkadaşlarıdır. Tiyatro kariyerine 1973-74 sezonunda Ankara Büyük Tiyatro’da “Müfettiş”le başlamış, bir süre Fransa’da bulunduktan sonra dönüp, 2012-13 sezonunda Antalya Tiyatrosu’ndaki “Ruhlar Gelirse”ye kadar, türlü oyunlarda rol almıştır.
İlkokul devre arkadaşım sevgili Gülcan Tunççekiç’i ve radyolu yıllarımızdan kendisine ve müziğine aşina olmakla birlikte henüz 10 yaşlarında iken bir başka sevgilimiz Ayvalık’ta müzik yaptığını yeni öğrendiğimiz kemençevi annesi sayın Vedia Tunççekiç’i saygı ile anıyorum.
SAVAŞ SÖNMEZ
26 Kasım 2018
(1) Faruk Ergelen, “Kazım Karabekir Paşa Ayvalık’ta – Ayvalık Tarihi Üzerine Notlar 9” Bizim Ayvalık, sayı:20, 24 Temmuz 2017-24 Ağustos 2017, sayfa 16
(2) Faruk Ergelen, “Ayvalık’ta Eğitim III”, Bizim Ayvalık, sayı:29, 28 Mayıs 2018-28 Haziran 2018, sayfa 20-21
(3 )Faruk Ergelen, “Ayvalık’ta Eğitim IV”, Bizim Ayvalık, sayı:33, 29 Eylül 2018-29 Ekim 2018, sayfa 14-15
(4) Serap Taşdemir, “Ayvalık Halkının Türk Tayyare Cemiyeti’ne Desteği:Güzel Ayvalık Tayyaresi”, Cumhuriyet Tarihi araştırmaları Dergisi. Yıl:6, sayı:11(Bahar 2010), sayfa 78
(5) Teoman Yazgan, Önce Radyo Vardı, Tekin Yayınevi, Ocak 2006, sayfa 106-112